تبادل
لینک هوشمند
تعریف و دامنه
اثر علمی-تخیلی اثری است که در صورت حذف علم از آن ساختار آن از هم بپاشد. تعریف‌های مختلفی از این سبک وجود داد، از جمله تعریف جالبی که می‌گوید: «اثری علمی-تخیلی است که ناشرش بگوید علمی-تخیلی است!» اما شاید پرطرفدارترین آنها تعریفی باشد که در ابتدا ارايه شد، حتی اگر دانش امروز پاسخی برای پرسش‌های چرایی و چگونگی مطرح شده را نداشته باشد.
ابهامی که وجود دارد مربوط به زمانی است که عنصر خیال چنان با توجیه‌های علمی در هم می‌آمیزد که جدا کردن آن ممکن نیست و ماهیت علمی بودن اثر زیر سوال می‌رود. البته چنین ابهامی معمولاً در آثار علمی-تخیلی نویسان شاخص مانند آسیموف یا آرتور. سی. کلارک وجود ندارد.
در اثر علمی-تخیلی نویسنده فکر خود را رها می‌کند تا به آینده برود و آنچه را در اثر پیشرفت علمی امکان‌پذیر شده‌است را به تصویر بکشد. در اثر علمی تخیلی نویسنده تمایلات و آرزوهای انسان‌ها را بیان می‌کند.
اهمیت و اثرات
ری بردبری، نویسنده‌ی آمریکایی و یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان علمی-تخیلی قرن (اگرچه خودش چنین اعتقادی به این مساله ندارد)، می‌گوید: «هر چه تصور می‌کنیم تخیل و هر چه انجام می‌دهیم علم است، کل تاریخ بشر چیزی جز داستانی علمی-تخیلی نیست.»
ادبیات علمی-تخیلی می‌تواند تاریخ آینده باشد. بسیاری اختراعات و اکتشافات ابتدا در ادبیات علمی-تخیلی چهره نشان داده‌اند و سپس در دنیای واقعی ظاهر شده‌اند. اولین بار در آثار ژول ورن - نویسنده‌ی شهیر فرانسوی و یکی از پیشگامان علمی-تخیلی - بود که سینما و زیردریایی ظاهر شدند. کلمه‌ی روبات و کاربرد آن به صورت موجودی انسان‌نما اولین بار در اثر مشهور کارل چاپک، نویسنده‌ی چک، به نام .R.U.R یا کارخانه‌ی روبات سازی روسوم مطرح شدند. آرتور سی. کلارک بود که اولین بار ایده‌ی ماهواره‌های مخابراتی را مطرح کرد و حتی به آن جامه‌ی عمل پوشانید. کلمه رباتیک و مفهوم امنیت روبوتها از ایده‌های آیزاک آسیموف هستند.
نویسندگان مشهور
آرتور سی. کلارک، آیزاک آسیموف و رابرت هاین‌لاین را به عنوان سه نویسنده‌ی بزرگ علمی-تخیلی تمام زمان‌ها می‌شناسند. امروز تعداد نویسندگانی که کارهایشان را می‌توان در سبک علمی-تخیلی طبقه‌بندی کرد بسیار زیاد شده است. شاید افلاطون، فیلسوف یونانی، را بتوان یکی از اولین علمی-تخیلی نویسان شمرد، چه داستان آتلانتیس را اول بار او نقل کرد.
جاناتان سویفت، نویسنده‌ی سفرهای گالیور را هم شاید بتوان کج دار و مریز به این سبک داخل کرد. فصل سوم کتاب اخیر، جزیره‌ای به نام لاپوتا را توصیف می‌کند که با کمک نیروی آهنربایی عظیم در هوا شناور مانده و حرکت می‌کند.
رسانه‌های دیگر
نمایشنامه‌های رادیویی و تلویزیونی هم بستری مناسب برای سبک علمی-تخیلی هستند. اورسن ولز، سینماگر و بازیگر معروف (که او را به خاطر شاهکارش همشهری کین می‌شناسند)، زمانی جنگ دنیاها اثر ولز را چنان در رادیو به صورت نمایشنامه اجرا کرد که بسیاری از مردم آمریکا باور کردند که واقعا بیگانه‌ها به زمین حمله کرده‌اند.
مجله‌های و کتاب‌های کمیک بسیاری فقط در زمینه سبک علمی-تخیلی وجود دارند. فیلم‌ها و سریال‌های این گونه هم که جای خود دارند. بسیاری پخش پرطرفدار سریال پیشتاران فضا (عنوان اصلی:Star Trek: Original Series) در سال‌های دهه‌ی ۵۰ از تلویزیون وقت ایران به یاد دارند.
فیلم
امروزه شاید پرطرفدارترین رسانه در زمینه‌ی علمی-تخیلی فیلم باشد. فیلمهای علمی-تخیلی را فقط طرفداران علمی-تخیلی نیستند که می‌بینند. این موضوع به خصوص در مورد ایران صادق است.
درون‌مایه‌ها
سبک علمی-تخیلی از سبک‌هایی است که زمینه‌ی بسیاری برای کار دارد. از جمله این زمینه‌ها عبارت‌اند از:
- زمینی‌سازی، تبدیل سیاره‌های دیگر به صورت مناسب برای زندگی انسان
- بیگانه‌ها، زیست فرازمینی، برخورد نژادهای هوشمند غیر انسانی با انسان، چه در زمین، چه در فضای خارج و چه در ابعاد و فضاهای غیر فیزیکی.
- سفر فضایی، جهش فضایی، کرم‌چاله‌ها و …
- روبات‌ها و هوش مصنوعی
- سفر در زمان
- پیشرفت علم زیست‌شناسی، ژنتیک، تاگ‌سازی (کلونینگ) و …
- پیشرفت علم روان‌شناسی، قدرت‌های ذهنی، هیپنوتیزم، تله‌پاتی و …
- زمان‌ها و دنیاهای موازی (Multi-verse)
- شیمی‌های حیاتی متفاوت
- تأثیرات آینده اکتشافات علمی، خیال‌پردازی درباره‌ی مرزهای علم و …
علمی-تخیلی در ایران
ادبیات علمی-تخیلی در ایران «ادبیات علمی» یا «افسانه‌ی علمی» هم خوانده شده‌است، اما اصطلاح علمی-تخیلی عامه‌پسندتر و جاافتاده‌تر است. ادبیات علمی-تخیلی در ایران بین طبقه‌ی کتابخوان طرفدار چندانی ندارد و بیشتر با ادبیات کودکان در یک طبقه قرار می‌گیرد. البته استثناهایی هم وجود دارد. امروزه دوباره علمی-تخیلی در ایران دچار حالتی از رکورد شده است.
نظرات شما عزیزان:
.: Weblog Themes By Pichak :.